|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| เอนโกบ | |
|
เอนโกบ สิ่งสำคัญที่มักถูกมองข้าม
ดร. คชินท์ สายอินทวงศ์
ในการสร้างสรรค์งานเซรามิกให้เกิดความสวยงาม ดูมีคุณค่า สมราคานั้น นักเซรามิก หรือผู้ผลิตมักจะมุ่งเน้นความสำคัญไปที่สีเคลือบเป็นหลัก โดยมีสูตรสีเคลือบที่ทำให้เกิดสีสัน, Effectและลวดลายต่างๆมากมายบนชิ้นงาน โดยเฉพาะผลิตภัณฑ์ที่เนื้อดินมีสีขาวอยู่แล้ว จนทำให้หลายๆผู้ผลิตนั้นแทบไม่ได้ใช้เอนโกบสำหรับรองพื้นที่ผิวเคลือบ หรือหนักกว่านั้นก็คือไม่รู้จักหน้าตาและประโยชน์ของเอนโกบเลย
ความหมายของเอนโกบนั้นจริงๆแล้วก็คือเคลือบชนิดหนึ่งที่ใช้เคลือบชิ้นงานทั้งที่เป็นชิ้นงานดิบหรือชิ้นงานที่เผาบิสกิทมาแล้วก็ได้ โดยวัตถุดิบที่ใช้นำมาทำเอนโกบนั้นส่วนใหญ่ก็มีลักษณะใกล้เคียงกับวัตถุดิบที่ใช้นำมาทำเคลือบนั้นเอง อันได้แก่ ดินชนิดต่างๆทั้งดินขาว,ดินเหนียว และดินแดง Fluxสำหรับช่วยในการหลอมตัวเช่น เฟลด์สปาร์, ฟริตชนิดต่างๆ, ซิงค์ออกไซด์ วัตถุดิบที่ช่วยให้ทึบแสง เช่นเซอร์โคเนียมซิลิเกต, ทิทาเนียมไดออกไซด์ วัตถุดิบที่ช่วยให้ทนไฟเช่น อลูมิน่า นอกจากนี้ก็ยังมีการเติมวัตถุดิบอื่นๆลงไปเพื่อปรับคุณสมบัติต่างๆตามที่เราต้องการเช่นเติม ซิลิกา, แบเรี่ยมคาร์บอเนต, สีเซรามิก, ออกไซด์ที่ให้สี
ประโยชน์ของเอนโกบสำหรับผลิตภัณฑ์เซรามิก
1. ใช้เป็นเคลือบปิดผิวชิ้นงานที่เนื้อดินมีสีไม่ขาว ทั้งที่เป็นเนื้อดินสีครีม, สีคล้ำ หรือแม้กระทั่งสีแดง โดยเป็นตัวรองพื้นให้ผิวชิ้นงานมีสีขาวขึ้นก่อนที่จะทำการเคลือบสี ซึ่งจะทำให้สีเคลือบมีความสวยงามมากขึ้นกว่าการเคลือบสีลงไปบนชิ้นงานที่เนื้อดินไม่ขาวและไม่มีเอนโกบรองพื้นอยู่ ผลิตภัณฑ์ที่ใช้เอนโกบกันอย่างแพร่หลายนั้นได้แก่กระเบื้องเซรามิก และกระเบื้องหลังคาเซรามิก กระถางแบบเคลือบที่ใช้ดินแดงในการทำเนื้อดิน ซึ่งถ้าเทียบต้นทุนแล้วนั้นการใช้เนื้อดินที่ราคาถูกแต่มีสีไม่ขาวนัก และเพิ่มต้นทุนในการใช้เอนโกบ ลงไปเล็กน้อยก็ยังคุ้มกว่าการใช้เนื้อดินในราคาแพง แต่มีสีขาว
2. ใช้ตกแต่งผลิตภัณฑ์ได้เช่นเดียวกับเคลือบ โดยการเติมสีเซรามิก หรือออกไซด์ที่ให้สีลงไปในเอนโกบ โดยอาจมีการเคลือบทับอีกครั้งโดยใช้เคลือบใสหรือเคลือบที่มีสีคนละสีกับสีของเอนโกบ ก็จะได้ Effect ใหม่ๆแปลกตาขึ้นได้ นอกจากนี้ในการทำอิฐโชว์เรายังสามารถทำสีอิฐให้มีเฉดสีต่างๆกันเพื่อให้เกิดความสวยงามในการปู โดยใช้เอนโกบที่ปรับจนมี Textureใกล้เคียงกับเนื้ออิฐ
ภาพเปรียบเทียบเนื้อดินแดง
กับเนื้อดินที่มีเอนโกบและสีเคลือบ จะเห็นว่า
เราสามารถทำให้มีสีเคลือบที่สวยงามบนเนื้อดินแดงได้
3. สำหรับในเนื้อดินแดง ที่เป็นผลิตภัณฑ์เทอราคอตตา ทั้งที่เป็นกระถาง อิฐโชว์ ที่พบปัญหาคราบขาวจากเกลือซัลเฟตในดินนั้น การใช้เอนโกบดินจะช่วยบรรเทาหรืออาจป้องกันปัญหาเรื่องราขาวลงไปได้ถ้าเราปรับแต่งเอนโกบอย่างเหมาะสม โดยยังให้สีของเอนโกบยังใกล้เคียงกับสีของผลิตภัณฑ์
4. ในอุตสาหกรรมกระเบื้องเซรามิก นั้นนอกจากประโยชน์ของเอนโกบที่ใช้ในการปิดสีของเนื้อดินที่มักจะใช้ดินแดงในการทำเนื้อดิน เนื่องจากมีราคาถูกกว่าดินขาวอย่างมาก เอนโกบจะยังช่วยปรับปรุงเรื่องการโค้งแอ่นของกระเบื้องหลังเผาได้อีกด้วย โดยพบว่าหลายครั้งที่นักเซรามิก เลือกที่จะปรับสูตรของเอนโกบให้ค่าสัมประสิทธิ์การขยายตัวเนื่องจากความร้อน(Thermal expansion coefficient)ให้อยู่ระหว่างเนื้อดินกับสีเคลือบ เพื่อช่วยให้ปัญหาเรื่องกระเบื้องโก่งหรือแอ่นหมดปัญหาลง รวมทั้งแก้ไขปัญหา Delay crazing ของกระเบื้องบุผนังลงได้ การที่นักเซรามิกเลือกที่จะปรับเอนโกบมากกว่าที่จะไปปรับที่เนื้อดินหรือสีเคลือบนั้นเป็นเพราะว่าการปรับเนื้อดินนั้นจะยุ่งยากกว่าและมีผลต่อคุณสมบัติหลายอย่างทั้งคุณสมบัติก่อนเผาและหลังเผา ส่วนในสีเคลือบนั้น เคลือบในอุตสาหกรรมเซรามิกมักใช้ ฟริตเป็นจำนวนมาก เนื่องจากการเผากระเบื้องเป็นการเผาที่เร็วมาก ถ้าใช้ Raw glaze อาจจะทำให้เคลือบยังไม่ทันสุกได้ จึงจำเป็นที่จะต้องใช้ฟริตมาใช้เป็นวัตถุดิบในการทำเคลือบ ส่วนเอนโกบนั้นทำมาจากวัตถุดิบหลายอย่างจึงง่ายที่จะปรับสูตรเพื่อปรับค่าC.O.E
ผลิตภัณฑ์เซรามิกที่ใช้เอนโกบของ
เหล็กออกไซด์เพื่อให้เกิดEffect กับเคลือบ
5. เอนโกบจะเป็นตัวช่วยป้องกันการเกิดรูเข็ม,รูพรุน บนผิวเคลือบได้ โดยจะเป็นด่านที่กันไม่ให้ฟองอากาศจากเนื้อดินขึ้นไปสู่ผิวเคลือบได้ แต่การปรับเอนโกบเพื่อช่วยแก้ปัญหารูพรุนบนเคลือบนั้น ต้องตรวจสอบจุด Softening point ระหว่างเอนโกบกับสีเคลือบให้ดีเสียก่อน มิฉะนั้นอาจจะไม่ได้ช่วยแก้ไขปัญหา แต่กลับจะทำให้มีปัญหามากขึ้น
การผลิตเอนโกบนั้นก็ใช้วิธีเดียวกันกับการผลิตสีเคลือบ โดยใช้ Ball mill ในการบด หรืออาจใช้การกวนผสมในถังกวนที่มีใบกวนความเร็วสูงเพื่อกวนวัตถุดิบให้เข้ากันเป็นเนื้อเดียวกันในกรณีที่วัตถุดิบที่นำมาใช้ทำเอนโกบนั้นมีความละเอียดอยู่แล้ว
สำหรับการเคลือบนั้นขึ้นอยู่กับผลิตภัณฑ์ที่เราต้องการเคลือบว่าเป็นผลิตภัณฑ์ประเภทใด รวมทั้งขึ้นอยู่กับเครื่องมือที่เรามีอยู่ด้วย ถ้ากรณีที่เป็นชิ้นงานขนาดใหญ่เช่นโอ่ง กระถางขนาดใหญ่ ก็มักจะใช้วิธีการตักราดไปบนชิ้นงาน การ spray เอนโกบ
 โดยที่เราควรปรับค่าความหนาแน่นของน้ำสลิปเอนโกบไม่ให้สูงเกินไปนัก โดยอยู่ที่ประมาณ 1.2-1.3 g/cc เพื่อที่ให้เอนโกบจะได้สามารถไหลตัวได้ดีและปกปิดผิวชิ้นงานได้ทั้งหมด แต่ข้อเสียของวิธีการตักราดนี้ก็คือเราไม่สามารถควบคุมความหนาของเอนโกบในแต่ละบริเวณของชิ้นงานได้ ซึ่งอาจจะทำให้เกิดตำหนิได้ในภายหลัง นอกจากนี้ยังอาจพบว่าบางส่วนของชิ้นงานยังไม่ได้ถูกปิดผิวด้วยเอนโกบได้ วิธีที่ดีกว่าการตักราดก็คือการพ่นด้วยหัวสเปรย์ ซึ่งทางผู้ผลิตจำเป็นจะต้องมีถังลมและหัวสเปรย์สำหรับใช้ในการพ่นเอนโกบด้วย การพ่นเอนโกบ ลงบนชิ้นงานนั้นจะช่วยให้ทุกส่วนของชิ้นงานได้รับการเคลือบเอนโกบอย่างทั่วถึงและมีความสม่ำเสมอมากว่าการราด โดยความหนาแน่นของเอนโกบที่ใช้ในการสเปรย์นั้นจะมีค่าต่ำกว่าความหนาแน่นของสีเคลือบ เนื่องจากในสูตรของเอนโกบมักจะใช้ดินทั้งดินขาวและดินดำมากกว่าสีเคลือบ ทำให้ความหนืดของน้ำสลิปเอนโกบจะมีค่าสูงกว่าสีเคลือบ
นอกจากการราด, การสเปรย์แล้ว ยังสามารถใช้การชุบ กับเอนโกบได้ด้วย แต่ต้องระวังไม่ให้เอนโกบที่ชุบหนาเกินไป ซึ่งจะทำให้เกิดปัญหาสีเคลือบดึงตัว (Crawling) ขึ้นได้ในภายหลัง
สำหรับในอุตสาหกรรมกระเบื้องนั้นมีการใช้เอนโกบกันอย่างแพร่หลาย โดยมีเครื่องจักรหลายชนิดที่ใช้ในการ Apply เอนโกบลงบนผิวหน้าของกระเบื้อง ได้แก่
1. Double disc ซึ่งจะใช้กันอย่างแพร่หลายที่สุด เนื่องจากดูแลรักษาง่าย ปฏิบัติงานง่าย ไม่ยุ่งยากเวลาทำงาน มีของเสียและเกิดตำหนิน้อย ซึ่งสามารถควบคุมดูแลได้ แต่ก็มีข้อเสียตรงที่จะทำให้ผิวหน้าของเอนโกบเรียบได้ยาก เพราะการที่อาศัยการสะบัดของลูกDiscนั้นทำให้เอนโกบตกลงมาเป็นเม็ดๆ ดังนั้นจึงต้องใช้ความหนาแน่นที่ต่ำ ซึ่งก็จะได้ความหนืดที่ต่ำลงทำให้เม็ดของเอนโกบที่ตกลงบนหน้ากระเบื้องนั้นแผ่ออกได้ง่ายและทำให้ผิวหน้าเรียบขึ้น
2. Multi spray เป็นเครื่องจักรที่ใช้เคลือบเอนโกบที่เริ่มได้รับความนิยมมากขึ้น เนื่องจากจะทำให้ผิวหน้าของเอนโกบเรียบขึ้นกว่าการใช้ Double disc การปฏิบัติงานง่ายไม่ยุ่งยาก สามารถควบคุมน้ำหนักได้ดีกว่าการใช้ Double disc ของเสียและตำหนิน้อย เหมาะสำหรับกระเบื้องที่ต้องการผิวหน้าที่เรียบมากขึ้น
3. Campana เป็นเครื่องจักรที่ใช้เคลือบเอนโกบได้เรียบที่สุด ทำให้ผลิตภัณฑ์ที่ใช้ Campana เคลือบทั้งเอนโกบและสีเคลือบนั้น มีผิวหน้าที่สวยงามมากเหมาะสำหรับทำสินค้าที่มีราคาสูง เช่นกระเบื้องลายหินอ่อน แต่การใช้Campana นั้นก็มีข้อเสียพอสมควรเนื่องจากพนักงานต้องมีความชำนาญในการดูแลและควบคุม ทั้งคุณสมบัติของเอนโกบที่นำมาใช้ในเรื่องของ Densityและ Viscosity รวมทั้งThixotropyด้วย และสำหรับกระเบื้องที่เผาครั้งเดียว หลังจากที่กระเบื้องผ่านการอบแห้งแล้ว จำเป็นที่จะต้องควบคุมอุณหภูมิหน้ากระเบื้องให้เหมาะสม ถ้าร้อนเกินไปก็อาจจะทำให้เอนโกบแห้งเร็วมาก ซึ่งจะส่งผลต่อการเกิดตำหนิรูเข็ม, สีดึงตัวได้ แต่ถ้ากระเบื้องเย็นเกินไปก็จะแห้งไม่ทันก่อนเข้าเคลือบก็จะเกิดตำหนิได้เช่นกันรวมทั้งตำหนิเรื่องขอบเยิ้ม
ดังนั้นการเลือกใช้เครื่องจักรสำหรับการเคลือบเอนโกบนั้นจะต้องคำนึงถึงปัจจัยที่เกี่ยวข้องหลายประการ ทั้งความชำนาญของพนักงาน, ผิวหน้าของสินค้าที่เราจะผลิต, กระบวนการที่เราใช้
|
|
|
|
|
|
|
