|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| Shino glaze | |
|
Shino glaze
ดร. คชินท์ สายอินทวงศ์
Shino ware เป็นผลิตภัณฑ์เซรามิกชนิดหนึ่งของญี่ปุ่น ส่วนใหญ่มักปั้นเป็นแจกัน กาน้ำชา ถ้วยชา และชามขนาดกลาง ลักษณะเด่นของ Shino ware มาจากตัวเคลือบ ซึ่งมีสีขาวข้น หนาทึบอาจมีสีเหลือบน้ำตาลแดง ส้ม น้ำเงินอ่อน เขียวอ่อน มีจุดสีแดง เทา ดำ และพื้นผิวอาจมีรูเล็กๆอยู่ทั่วไป จนเป็นคำเรียกเคลือบที่มีลักษณะนี้ว่า Shino glaze
คำว่า Shino นี้น่าจะมาจากคำว่า Shiro ซึ่งในภาษาญี่ปุ่นหมายถึง สีขาว หรือบางสมมติฐานก็ว่าน่าจะมาจากชื่อของ Tea master คือ Shino Soshin ที่มีชีวิตอยู่ในช่วงศตวรรษที่15
เริ่มต้นทีเดียวนั้น Shino glaze ได้รับการพัฒนาขึ้นในญี่ปุ่นในช่วงศตวรรษที่16 ในบริเวณพื้นที่ Mino และ Seto เคลือบที่ใช้นั้นวัตถุดิบส่วนใหญ่คือเฟลดสปาร์ กับดินพื้นบ้านซึ่งจะให้สีขาวขุ่น เป็นเคลือบขาวมันชนิดแรกๆที่มีการใช้ในเซรามิกของญี่ปุ่น ผลิตภัณฑ์ที่ผ่านการตกแต่งแล้วจะถูกนำเข้าเผาในเตาฟืนที่เรียกว่า Ogama kiln ซึ่งเป็นเตาที่มีห้องเผาเดี่ยวที่มักสร้างกันอยู่ตามลาดเนินเขา และเคลือบนี้ก็ได้รับการพัฒนามาโดยตลอดจนดูเข้ายุคสมัยมากขึ้นในปัจจุบัน
ในปี 1974 Virginia Wirt ได้พัฒนา Shino glaze โดยมีการเติมโซดาแอชลงไปในสูตรเคลือบแทนที่เฟลดสปาร์และดินบางส่วน ซึ่งนับว่าเป็นจุดเริ่มต้นของ American shino glaze
Shino glaze มีลักษณะที่แตกต่างกันอยู่หลายแบบขึ้นอยู่กับสูตรที่ใช้ กระบวนการเผา เนื้อดิน ความหนาของชั้นเคลือบ ลักษณะแรกของ Shino glaze คือเป็นสีขาวขุ่น และมีสีส้มจางๆปน หรืออาจจะมีสีน้ำเงินเรื่อๆอยู่ในสีขาวทึบนี้
| สูตรเคลือบสำหรับ Shino สีขาวทึบ |
| Nepheline syenite |
40% |
| Ball clay |
30% |
| Wollastonite |
30% |
เผา 1250°C ในบรรยากาศ Reduction ใช้เนื้อดินสีแดง
ซึ่งเคลือบแบบนี้ถ้าชุบเคลือบบางๆและใช้เนื้อดินที่มีสีแดงจัด ก็จะได้สีเคลือบหลังเผาเป็นสีส้มอมขาว
ลักษณะของ Shino glaze อีกประเภทคือจะมีสีขาวปนกับสีเทาดำ และมีจุดสีเทาดำแทรกอยู่ในเนื้อเคลือบ เรียกว่า Carbon trap ซึ่งเกิดจากการที่เคลือบหลอมตัวเร็วในช่วง Softening point ทำให้สารอินทรีย์ที่อยู่ในเนื้อดินออกมาไม่ทันและถูกเคลือบปิดเอาไว้เป็นบางส่วนในระหว่างการเผา
| สูตรเคลือบสำหรับ Carbon trap shino glaze |
| K-Na feldspar |
40% |
| Nepheline syenite |
10% |
| Soda ash |
15% |
| Ball clay |
25% |
| Colemanite |
10% |
เผา 1250°C ในบรรยากาศ Reduction ใช้เนื้อดินสีแดง
Shino glaze อีกชนิดหนึ่งจะมีลักษณะที่เรียกว่า Crawling shino เนื่องจากสีเคลือบหลังเผาจะเกิดการดึงตัวแยกออกจากกันเป็นร่างแหจนมองเห็นเนื้อดินบางส่วน เกิดจากการที่เราปรับสูตรให้เคลือบมีแรงตึงผิวที่สูงขึ้นมากและทำการชุบเคลือบให้หนากว่าปกติ หรืออาจจะใส่ดินที่เป็น Plastic clay ลงไปมากๆและบดเคลือบให้ละเอียดมากๆก็จะได้เคลือบที่ Crawling ชัดเจน
| สูตรเคลือบ Crawling shino glaze |
| K-Na feldspar |
40% |
| Quartz |
12% |
| Ball clay |
30% |
| Whiting |
15% |
| Bentonite |
3% |
ปัจจุบัน Shino glaze เป็นที่นิยมกันอย่างแพร่หลายสำหรับสตูดิโอนักปั้นชาวอเมริกันซึ่งมีการพัฒนาสีสันต่างๆอีกมากมาย โดยมีการเติม Flux ชนิดต่างๆกันลงไปในเคลือบ แต่ที่ยังเป็นที่นิยมที่สุดก็ยังเป็น Soda ash นั่นเอง
|
|
|
|
|
|
|
